17 mei is de nationale feestdag van Noorwegen. In tegenstelling tot vele landen is dit niet de dag waarop ze onafhankelijk zijn geworden of hun koning de troon besteeg. Op 17 mei 1814 is de grondwet goedgekeurd. De Noorse grondwet heeft dus al een lange geschiedenis en is geschreven gedurende een korte periode dat het land niet tot Zweden of Denemarken behoorde. De definitieve onafhankelijkheid is er pas een kleine honderd jaar later gekomen maar de grondwet van toen hebben ze behouden.
17 mei wordt ook een beetje anders gevierd. Je zal hier geen grote militaire parade zien paraderen. Neen, 17 mei is van en voor het volk. Iedere stad heeft zijn 17 mei comité dat voor de feestelijkheden instaat. Deze beginnen ook zeer vroeg. In de naburige stad Sandnes zelfs om 06.30. In Stavanger pas om zeven uur met feestelijkheden. Deze zijn verspreid over heel de stad. In iedere wijk speelt het plaatselijke schoolkorps muziek. Hier is een traditie dat vele scholen hun eigen muziekkorps hebben. Ook worden op de begraafplaatsen en het vrijheidsmonument enkele kransen neergelegd. Op 1 van deze kransleggingen is een delegatie van de "KNM Harald Haarfagre", een trainingscentrum van het Noorse leger in een van de deelgemeenten, aanwezig zijn. Na de vele vlagheisingen en kransenleggingen stond om 9.00 uur het eerste grotere evenement op stapel, de kinderoptocht. Ik ben om 7.30 opgestaan om vanaf dit ogenblik alles te kunnen meemaken. De kinderstoet verzamelt alle scholen van de stad. Deze krijgen allemaal een plekje in de optocht. Deze wordt voorafgegaan door een oude brandweerwagen met daarachter een delegatie van de scouts die de vlaggen dragen en het 17 mei-comité. Vervolgens is het de beurt aan de scholen. Iedere school komt met een hele delegatie aanzetten. Elke klas is vertegenwoordigd en draagt een bord met de klas nummer en soms een tekening met zich mee. Er zaten enkele kunstwerken tussen. Ook de muziekkorpsen van de scholen wandelen mee. Alles samen krijg je een optocht van 41 deelnemende scholen/groepen die ruim een uur lang is. Je ziet heel veel vlaggen (voornamelijk Noorse vlaggen maar ook enkele van andere landen). Zo is er een Britse, Franse, internationale en een speciale school voor inwijkelingen in de stad. De Fransen hadden hun vlag ook mee, de internationale school droeg alle verschillende vlaggen van de kinderen in hun school mee. Daardoor konden we ook de Belgische vlag bewonderen. Het Johannes leercentrum (de speciale school voor immigranten) deed net het zelfde. Beide scholen droegen ook de vlag van de verenigde naties mee. Daarnaast zag je nog enkele kinderen met bv. een Chinese of Senegalese vlag rondlopen en was er een "Finse delegatie" van een 5tal kinderen in een school. Tegen het meedragen van andere vlaggen is er op sommige plaatsen protest geweest en als verzet daartegen hadden de jongeren van mijn stageklas een bord gemaakt met centraal de Noorse vlag omringd door vele andere vlaggen. Ik heb hen niet kunnen zien lopen doordat ze in Sandnes meeliepen in de parade.
Nadien zijn er op verschillende plaatsen opniew kleinere vieringen, in de kathedraal was er een eredienst, in het universiteir ziekenhuis werd er ook een viering gehouden en om 12.00 was er alweer een kleine optocht door enkele straten. Dit maal was het enkel het muziekkorps dat later deze namiddag in het stadspark zou spelen. Op Torget was er ook een groep jongeren die Hip hop en moderne dans brachten. Dit was een leuk tussendoortje maar ondertussen was het bijna 13.15 en moest ik een plaatsje gaan zoeken om de Russ-stoet te zien. Daarin liepen alle laatstejaars (hoger secundair onderwijs) mee. Ook de fameuze russ-busjes waren te zien maar omdat ze in Stavanger daar niet zo fel mee bezig zijn waren het er maar enkele (in tegenstelling tot de oude (lijn)bussen die ze in Oslo en andere plaatsen ombouwen tot partymobielen). Het was eigenlijk als het ware een soort carnavalstoet met enkel 18-19 jarigen. Ze hadden zich voorzien van enkele stevige geluidsinstalaties en dansten door de straten. Ook dragen ze (soms politiek getinte) plakaten mee om ergens tege te protesteren of om gewoon de plezanterik uit te hangen. In deze stoet is het de kunst om zo veel mogelijk op te vallen. Zo paseerde er een sofa op wieltjes, iemand in wielersoutfit met een speelgoed fietsje, andere waren besmeurd met slagroom, enkele jongens paradeerden liever in boksershort en met hun broek op hun enkels. De speelgoedtraktors van kleine broer werden ook bovengehaald alsook zijn driewieler, speciaal ontworpen t-shirts en veel andere dingen kon je zien passeren met als doel zoveel mogelijk op te vallen. Ook belangrijk voor deze stoet is zoveel mogelijk lawaai te maken. Daarom werd er lustig op fluitjes geblazen en geroepen en gezongen. De superdeluxe Russ-mobiel die ik een week en half geleden in de haven had gezien had natuurlijk ook zijn geluidsinstalatie volledig open gezet. En niet alleen dat. Hij trok ook nog een aanhangwagen met een catamaran op voort met daarin de passagiers van de wagen en een nog grotere muziekinstalatie. En of er gefeest werd.
Tussen 13.00 en 16.00 was er in het park van Bjergsted een internationaal festival. Veel mensen die kuierden tussen de eetkraampjes en naar de optredens op het podium keken. Zo waren er dansen van over de hele wereld te bewonderen. Het was een snelle opeenvolging van verschillende groepen die elk een 2tal dingen showden. Een leuke namiddag maar om een goed plaatsje voor de finale optocht te hebben moest ik weer verder. De optochten worden hier druk bijgewoond en zeker deze laatste. Iedereen wil dit gezien hebben en over het hele parcours is het een gezellige drukte. Ik had net een mooi plekje gevonden en gelukkig de goede kant van de weg gekozen. Want ineens kwamen alle taxibusjes van Rogaland taxi aangereden. Ze parkeerden zich in een lange rij aan de overzijde van de weg. Alsof dat nog niet genoeg was kwamen er ook nog drie autobussen van het bedrijf aanrijden. Daarin zat denk ik bijna heel de bevolking van Stavanger die slecht te been was. Op deze manier kregen ze ook nog de parade te zien.
De parade zelf begint net hetzelfde als de kinderparade. De oude brandweerwagen gevolgd door de vlaggen gedragen door de Scouts en het 17 mei-comité. Nadien is het de beurt aan alle verschillende verenigingen in de stad. Alle leden lopen mee en ze proberen dit soms zo opvallend mogelijk te doen. De voetballers spelen wat onder elkaar net als de handballers, de volleybal, tennis en badmingtonspelers doen dit ook en hebben zelfs een net mee waarover ze de hele tijd spelen. Er liepen ook 2 groepen met honden mee, 2 uitersten: de ene groep van rashonden (netjes gekamd en geborsteld met het baasje goed gemaquileerd en gekleed) en de andere van reddingshonden met de reddingsoutfit en functionele kledij. Er waren ook enkele gevechtsporten (karate, judo, teakwonde) en ijshockey. De laatste verplaatste hun dit maal wel op skeelers. Er waren ook 2 wielerclubs aanwezig en de zwemclubs speelden kwistig met water. Zo erg zelfs dat iemand die in mijn buurt stond een zeer uitgebreide douche kreeg ondanks het kostuum dat hij droeg. Andere verenigingen waren ook vertegenwoordigd. Zo ware de hulpverenigingen (rode kruis en iets zoals het Vlaams kruis) op post, verschillende muziekkorpsen, bluesvereniging, een lokale folkgroep (met een van de leerkrachten waar ik op de universiteit les van had) en ook de universiteit had zijn gedeelte van de stoet. Al wie enigzinds een belangrijke positie had liep mee met daarachter enkele van de studentengroepen. De scouts waren ook vertegenwoordigd. Ze hadden "ongevallen" als thema. Iedereen had zijn gezicht bloedig geshminkd, verbanden rond gedaan en pleisters opgeplakt. Ook droegen ze een brancard mee en zoals het scouts betaamd hadden ze daar iemand op vastgebonden en werd de brancard geregeld eens omgedraaid... Een dansgroep was ook aanwezig en zij hebben uiteindelijk een prijs voor beste groep gekregen, de school aan wie dit voor de kinderstoet werd gegeven heb ik niet goed kunnen horen. De dansgroep danste de hele tijd door de straten op verschillende dansen.
Ook deze parade duurde meer dan een uur. Er namen dan ook 90 verenigingen aan deel. De parade was zo lang dat de eerste de route hadden vervolledigd als de laatste nog maar net op dat start/eindpunt waren vertrokken. Daar keek in naar het slotgebeuren terwijl de lokale valschermspringers een precisielanding probeerden te maken op het centrale meertje, of dit gelukt is heb ik niet goed kunnen zien. Wel zouden ze proberen om de Noorse vlag te vorme door gekleurde rook te gebruiken maar het effect was niet zo immens door de felle zon. Wel droeg de laatste een Noorse vlag met zich mee.
Na het slotgebeuren gingen de meeste mensen naar huis of nog naar een van de cafétjes in de haven. Maar ze hadden ongelijk want in Bjergsted stond nog een "grenzeloos concert" op het programme. Internationale groepen en een opkomend Noors talent (met roots in India) stonden op het programma. Door deze laatste artiest was zowat heel de Indische bevolking uit de omgevind naar hier afgezakt. Voor de rest was de opkomst zeer pover voor wat uiteindelijk nog een goed concert zou zijn. Eerst een dansgroep van hier die een combinatie van hip hop en Bollywood dansen bracht op moderne muziek. Het was een toffe aaneenschakkeling van verschillende liedjes met een vlotte overschakkeling tussen de verschillende dansstijlen. Nadien stond de Londense "Bollywood brasband" op het programma. Ze brachten met hun koperblazers en drummers enkele liedjes uit Bollywoodfilms. De groep werd aangevuld met een danseres die af en toe danste op de liedjes. In augustus zijn ze terug in Noorwegen maar dit maal in Oslo en met een Indische zanger zodat het niet enkel muziek zal zijn. Ook waren er nog Zimbabwanen die hun popachtige muziek brachten met de gitaren onder hun oksels bevestig (hoe ze deftig spelen is nog steeds een raadsel). Eerst waren ze lange tijd ontevreden over de techniek en bleven ze maar doorvitten waardoor hun speeltijd inkorte. Toen een van de organisatoren hen erop wees dat het erop zat begonnen ze na het einde van het liedje nog een "laatste song". In plaats van te stoppen speelden ze nog lustig een liedje van om en bij de vijf minuten waardoor ze ruim over tijd gingen. Het cultuurverschil tussen de relaxe Afrikanen en strikte Noren kwam hier weer eens aan bod. Nadien stond het aanstormend talent op het programma en al de Indiërs waren niet meer te houden. Het waren nummers die schommelde tussen pop en R&B maar die wel te smaken vielen. Goede stem en catchy nummers. Daarmee sloot ik de dag af.
Tijdens de hele dag zie je iedereen met kleine Noorse vlagjes rondlopen en zwaaie, continu wordt er "hoera" geroepen. Iedereen die thuis de klederdracht van zijn regio heeft liggen doet deze aan. En dat zijn zeer veel mensen want het is zeer gegeerd om dit te hebben. Voor sommige is door omstandigheden het kostuum te klein geworden en een nieuw kopen kost handenvol geld. Als zoon(s) en/of dochter(s) er dan ook nog een wilt ben je een (luxe)auto armer. De meeste jongeren willen graag zo'n kostuum. Soms hebben ze een beetje de keuze als moeder en vader uit een verschillende regio afkomstig zijn. Sommige opteren voor een kostuum van die regio, andere voor dat waar ze geboren zijn. Sommige lijken hard op elkaar maar de mensen die uit een streek verder van de stad komen springen er een beetje uit. uiteindelijk zie je vooral de vrouwen rond lopen in klederdracht en de mannen hebben een kostuum aan. Ook de jongeren en zelfs jonge kinderen. Sommige meisjes van 3 jaar hebben zelfs klederdracht aan. Als buitenlander val je op een dag als deze echt op. Sommige schotten hadden ook hun kilt aangetrokken met ook het bijhorende mes.
Met het weer hadden we ook nog vrij veel geluk. Traditioneel draait de wind voor de 17e mei naar het Noorden wat nu niet anders was maar de zon bleef de hele dag schijnen. Allensinds voor Stavanger, in Oslo met de parades voor het koninklijk paleis was het grauw en grijs met wat druppels af en toe. In Drammen regende het ook goed. In Tromso hadden ze de voorbije dage uitzonderlijk veel sneeuw voor deze tijd van het jaar gehad. Er lag een wit tapijt van een dikke 40 cm en dit moest voor de parades opgeruimd worden. We hebben dus echt geluk gehad in Stavanger. Het is een mooie dag geworden met één van de leukste ervaringen tot nu toe. De nationale feestag is hier echt een volks gebeuren gedurende heel de dag. Nu de traditie van België en Noorwegen samenvoegen en je hebt een hele dag feest. Nu feesten de meeste Noren nog thuis verder onder vrienden.
